İsrail’e boykotta çok bilinmeyenli denklem: Starbucks bilmecesi

14 Kasım 2023 Mehmet Karaman0

Gözde S. Kadıoğlu

Önce tarihine detaylıca bir bakalım:

Yıl 1971

ABD’de yaşayan 3 arkadaş Gerald Baldwin (İngilizce öğretmeni), Gordon Bowker (yazar) ve Zev Siegl (tarih öğretmeni), Seattle’da bir kahve dükkanı açmaya karar verdi. Ufak ama iddialı derecede lezzetli kahve satma hedefi taşıyan üçlü, dükkanın adı için önce Cargo House ya da Pequod seçenekleri üzerinde duruyordu. İkisi öğretmen, biri yazar olan bu üçlü, tercihini Amerikan Edebiyatı’nın Rönesans dönemine damga vuran ismi Herman Melville’in dünyada hemen hemen herkesin bildiği romanı ‘Moby Dick’ten yana kullandı, ama ufak bir değişiklikle;

Moby Dick’in baş kahramanı Captain Ahab’ın gemisinin adı olan Pequod yerine, Ahab’ın yardımcısı, ikinci kaptan Starbuck artık bir markaya dönüştürülmüştü. Adı “Starbuck’ın Mekanı” anlamına gelen, kişi başı 1350 dolar ve bankadan 5 bin dolar kredi olmak üzere toplamda 9 bin 50 dolar sermaye ile Seattle Pike Place çarşısında açılan küçük kahve dükkanı Starbuck’s böyle kuruldu.

Yahudi kökenli ABD’li iş insanı Howard Schultz, 1981 yılında Starbucks’ı keşfetti, bir yıl sonra ortak oldu. Adı verilirken Eski Ahit göndermeli Moby Dick kahramanı Kaptan Ahab’ın (İsrail’in 7. Kralının adı) (İbranice’de babanın erkek kardeşi anlamında) yardımcısından esinlenilen bu dükkan, Schultz ile büyük bir değişim yaşadı.

İtalya’daki espresso kültürünü ABD’ye taşımak isteyen Schultz, 1987 yılında Starbucks’ı satın aldı ve kahve sektöründe yeni bir dönem başlattı.

Özetle Starbucks, ABD merkezli bir şirket…

STARBUCKS VE BÖLGESEL YÖNETİM STRATEJİSİ

Öncelikle şunu belirtmekte fayda var: Starbucks İsrail’deki faaliyetlerini, 2003 yılında sonlandırdı. Bunun sebebi olarak ‘yaşanan ve süregelen operasyonel sıkıntılar’ gösterildi. Günümüzde de İsrail’de herhangi bir Starbucks şubesi yok.

Şirket, dünya çapında hızla artan şubeleri bölgelere ayırarak yönetmeyi tercih etti. Türkiye’nin de içinde bulunduğu Orta Doğu bölgesi ise Alshaya Gruba verildi. Bahreyn, Mısır, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Fas, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri ve hatta Kuzey Afrika’daki şubelerin açılış kararları da dahil olmak üzere Alshaya Grup tarafından yönetiliyor.

Kuveyt merkezli Alshaya Grup (MH Alshaya Co. WLL), 1999 yılından beri Starbucks’ın iş ortağı.

Türkiye’deki Strabucks şubeleri aslında bu grubun yönetiminde, finansmanı onlar sağlıyor.

NEDEN HEDEF ALINDI

Hamas – İsrail Savaşında Starbucks şubelerinin hedef alınması, daha doğru bir tabirle fitilin ateşlenmesi nasıl oldu, kısaca göz atalım:

Howard Schultz’un Yahudi kökenli olması ile ABD’nin mevcut savaşta İsrail’i destekleyen tavrı, kimi çevreler tarafından bir ‘günah keçisi’ ilan edilmesi için yeterliydi.

Starbucks çalışanlarının dahil olduğu sendika ‘Workers United’, sosyal medyada Filistin halkı ile dayanışma mesajı yayınladı.

AP’de yer alan habere göre 9 Ekim’de (Hamas saldırısından 2 gün sonra) yayınlanan mesajın ardından Starbucks, sendikaya dava açtı. Davanın gerekçesi olarak ‘şirket imajını lekeleme, müşterilerde öfke uyandırma’ gösterildi. Ayrıca sendikadan Starbucks logosunu anımsatan yeşil çemberi de kullanmamaları konusunda ikaz gönderildi.

Bu gelişme başta ABD basını olmak üzere tüm dünyada geniş yankı uyandırdı.

Starbucks Genel Müdür Yardımcısı Sara Kelly, sendikanın Filistin ile dayanışma mesajı verdiği paylaşıma ilişkin açıklamalarda bulundu. 11 Ekim’de şirket sayfasında yayınlanan açıklamada şu ifadeler bulunuyor:

“İş ortaklarımız,

Lider ekip olarak, bu hafta İsrail ve Gazze’de masumlara yönelik korkunç terör eylemleri, artan şiddet ve nefretin ardından öldürülen, yaralanan, yerinden edilen ve etkilenenlere en derin taziyelerimizi bir kez daha ifade etmek istiyoruz. Starbucks nefret, terör ve şiddet eylemlerini açıkça kınamaktadır.”

Starbucks CEO’su Laxman Narasimhan’ın bu hafta başında ortaklarıyla paylaştığı gibi:

“Böyle zamanlarda bizi Starbucks ortağı yapan şeyin ne olduğunu hatırlamamız ve ortak aidiyet değerimize güvenmemiz çok önemli. Gücümüzün, geçmişimiz ve deneyimlerimiz ne olursa olsun birbirimize empati ve anlayışla destek olabilme yeteneğimizde yattığını unutmayalım. Birlikte herkesin duyulduğunu, değer verildiğini ve dahil edildiğini hissettiği güvenli ve davetkar bir iş yeri geliştirmeye devam edebiliriz.

İş ortaklarının ek desteğe ihtiyaç duyabileceğini veya soruları olabileceğini biliyoruz. İşte bilmeniz gereken birkaç şey:

Konuşacak birine ihtiyacınız varsa, ortaklarımız mevcut olduğu durumlarda zihinsel sağlık ve refah avantajlarımızdan yararlanabilirler. Ayrıca dinlemeye ve başka hangi kaynakların gerekli olabileceğini belirlemeye devam edeceğiz.

İş Ortağı Kaynakları, Operasyonlar, PRO, Küresel Güvenlik ve Risk, Halkla İlişkiler ve küresel çapta Starbucks genelindeki diğer pek çok birim etkinleştirildi ve durumu yakından izlemek, iş ortaklarını dinlemek ve elimizden geldiğince yardımcı olmak için çalışıyorlar.

Her zaman olduğu gibi Starbucks, ABD ve Kanada’daki hayır ABD 501(c)3 kuruluşları veya kayıtlı Kanada hayır kurumları tarafından yürütülen yardım çabalarını desteklemek isteyen ortaklıklar için bir eşleşme fırsatı sunuyor.

Lütfen birbirinizi düşünün

Ortağın, Sara”

İş ortaklarına hitaben yazılan mektup aslında Hamas – İsrail arasındaki çatışmalarda da şirketin benimsediği tutumun bir göstergesi niteliğinde.

Nitekim yine şirketin resmi internet sayfasındaki soru-cevap kısmında Ekim ayında gelen sorulara verilen şu yanıtlar görülüyor:

STARBUCKS ORTA DOĞU HAKKINDA GERÇEKLER

“Köklerimiz Amerika Birleşik Devletleri’nde olmasına rağmen, 11 Orta Doğu ve Kuzey Afrika pazarındaki 1.900’den fazla mağaza dahil olmak üzere 86 pazarda mağazaları olan, 19.000’den fazla yeşil apron ortağına (çalışanına) sahip küresel bir şirketiz. İş yaptığımız pazarlarda, mağazalarımızı işleten yerel iş ortaklarıyla doğrudan çalışarak, binlerce yerel vatandaşa istihdam sağlayarak, milyonlarca müşteriye hizmet vererek ve ürünlerimiz aracılığıyla birçok kişiyi olumlu yönde etkileyerek yerel toplumun dokusunun bir parçası olmaktan gurur duyuyoruz.

Dünyanın her yerindeki 400.000 ortağımız çok çeşitli konularda farklı görüşlere sahip. Bu inanç yelpazesi ne olursa olsun, Starbucks daima politik olmayan bir organizasyon olmuştur ve öyle kalacaktır. Ne Starbucks ne de şirketin eski başkanı, başkanı ve CEO’su Howard Schultz, İsrail hükümetine ve/veya İsrail Ordusuna hiçbir şekilde mali destek sağlamıyor.

İnandığımız ve odaklanmaya devam ettiğimiz şey, şirketimizin köklü mirasına sadık kalmaktır; ortaklarımız ve müşterilerimizle bir fincan yüksek kaliteli kahve eşliğinde bağlantı kurmak ve coğrafi konum ne olursa olsun onlara mümkün olan en iyi deneyimi sunmak… “

SORULAR VE CEVAPLAR:

Starbucks veya Howard Schultz’un İsrail’e mali destek sağladığı doğru mu?

Hayır. Bu kesinlikle doğru değil. Starbucks veya Howard’ın İsrail hükümetine ve/veya İsrail Ordusuna mali destek sağladığı yönündeki söylentiler kesinlikle yanlış. Starbucks halka açık bir şirket ve bu nedenle her yıl yapılan kurumsal bağışları bir vekâlet beyanı aracılığıyla açıklamak zorunda.

Starbucks kârının herhangi bir kısmını İsrail hükümetine ve/veya İsrail ordusuna gönderdi mi?

Hayır. Bu kesinlikle doğru değil.